Laukens als plaatsnaam

Elders op deze website, waar we het over het ontstaan van namen hadden, werd erop gewezen dat sommige eigennamen afgeleid werden van toponiemen (Van Mol, Van Geel, Van Mechelen,…). Ook het omgekeerde deed zich echter voor: toponiemen werden afgeleid van achternamen; de plaatsnaam verwijst bijvoorbeeld naar een vroegere eigenaar, of naar een persoon die op één of andere manier met deze plek verbonden was. Precies dit laatste interesseert ons in deze rubriek: we wilden wel eens weten of de naam Laukens terug te vinden is in oude of recentere plaatsbenamingen.

 
Uiteraard verwachtten we geen grote oogst, daarvoor is onze naam onvoldoende verspreid. Toch stootten we op enkele verassende resultaten.
 
Laukenshof in Neerpelt:
 
We beginnen met de meest recente verwijzing: op 5 juli 2010 keurde de gemeenteraad van Neerpelt de straatnaam “Laukenshof” definitief goed. De naam werd gegeven aan een nieuwe straat , naar de medestichter van de bakkerij “Sint-Aubertus”. Albert Laukens werd geboren op 28 september 1916 in Neerpelt , en overleed er op 24 oktober 2007. Zoals elders (zie "De link met naamgenoten in Overpelt en Neerpelt") vermeld hebben we (voorlopig ?) nog geen link kunnen leggen tussen de naam Laukens in Neerpelt met onze tak in Achel.
 
Laukenskapelleke in Neerpelt
 
Het “Laukenskapelleke” werd na de eerste wereldoorlog gebouwd door Frans Laukens (Willem Frans: Neerpelt 1884-1970), bakker en vader van - eveneens bakker- Albert Laukens (zie “Laukenshof”).
 
Het waarom van dat kapelletje is merkwaardig:
 
Frans was tijdens de eerste wereldoorlog actief in de spionagedienst Cereal Company. Begin 1916 werd hij door de Duitsers te Oreye aangehouden met in zijn bezit geheime documenten van de inlichtingendienst. Hij vertelde de Duitsers dat hij de documenten in zijn bezit telkens moest bezorgen aan een Hollander aan "den droad" (de onder hoogspanning staande afsluiting tussen het bezette België en het neutrale Nederland). Hij werd naar die plaats gebracht om de Duitsers de kans te geven zijn zgn. compaan aan te houden. Aan de draad wist hij met een list te ontsnappen. Via Valkenswaard bereikte hij Engeland. Tot aan de wapenstilstand werkte hij verder voor de Britten in Noord-Frankrijk.
 
Na de oorlog bouwde Frans een kapelletje naast de Lommelse dijk, ongeveer op de plaats waar hij als bij wonder aan de dood ontsnapte. Het kapelletje werd later verplaatst wegens uitbreiding van een zandgroeve (10/11/2000 officiële inhuldiging). Spijtig genoeg werd het in 2004 door vandalen zwaar beschadigd.
 
Bronnen:
-          “De afspanning Laukens op het Broeseind” (Theo Kuppens en Adelin Bilsen -Het Gengske 1997/4 )
-          “ Het Laukenskappeleke” (Heemkring Neerpelt - Wim Vandelaar 2003)
-          Gedenkboekje uit 1919 “Held Jaak Tasset”. Jaak Tasset was lid van de inlichtingendienst en grenspasseur. Hij werd door de Duitsers in 1916 gefusilleerd. (als pdf te downloaden op de website van het Grevenboekmuseum)
 
 
Laukensstraat in Lubbeek
 
 
  

Laukensstraat weergeven op een grotere kaart

Toen we ontdekten dat er in die gemeente een Laukensstraat bestond hebben we contact gezocht met het gemeentearchief van Lubbeek. Van hen kregen we volgende uitleg over de keuze van deze naamgeving.

 

“In 1985 werd naar aanleiding van de bouw van de nieuwe woonwijk Hazeput de naam Laukensstraat gekozen. De naam was een suggestie van de heemkundige kring Libbeke en verwijst naar een oude kadastrale benaming; de naam Laukensblock prijkt inderdaad op een Poppkaart. [1]

De provinciale commissie van de Koninklijke Commissie van Advies voor Plaatsnaamgeving adviseerde de straatnaam Laukensblok. Is dit advies niet opgevolgd of werd bij een latere wijziging de naam Laukensblok veranderd in Laukensstraat?  “
 
 
 
Over de precieze betekenis van de benaming Laukensblock kon men ons evenwel geen verklaring geven. Ook een contact met de heemkundige kring Libbeke leverde geen bijkomende informatie. Wel vonden we via de website  www.cartesius.be de Poppkaart met de vermelding "Laukensblock".
 
 
 
 
“Am Laukenhof” in Kamperbruch en “Laukenshof” in Rossenray (Duitsland)
 
Bij het zoeken naar naamgenoten in Duistland stootte ik op een website waar er verwezen werd naar een “Ortsteil Laukenshof”, deel van de stad Kamp-Lintfort in het Bundesland Nordrhein-Westfalen. Uit mijn opzoekingen bleek dat dit een streek is waar nogal wat naamgenoten leefden:  Kamp Rheinberg (vanaf 18de eeuw), Neukirchen (1759); Repelen (1797), Vluyn (1829), Moers (1753), Rurhrort (1832). Al deze plaatsen liggen op enkele kilometers van elkaar en van Kamp-Lintfort.
 
Reden genoeg dus om eens verder op jacht te gaan naar informatie!
Navraag bij het Stadtarchiv van Kamp-Lintfort leverde volgende reactie op:
 
 “…es handelt sich nicht um einen Ortsteil "Laukenshof", sondern um die
Straßeneinbenennung "Am Laukenhof" auf dem Gebiet der ehemaligen
Gemeinde Kamperbruch. Ferner ist der Hofname "Laukenshof", Krummensteg
131, auf dem Gebiet der früheren Gemeinde Rossenray bekannt.”
 
Het betreft dus een straatnaam “Am Laukenhof” en de naam van een woning “Laukenshof”.
 
 


Grotere kaart weergeven
 

 
 Niet ver daar vandaan, in Neukirchen-Vluyn, is er een straat met de naam “Laukenstrasse”. De schrijfwijze – met één s – kan uiteraard verwijzen naar de voornaam “Lauke”, maar zoals hierboven vermeld bestond de achternaam Laukens in Neukirchen reeds in de 18de eeuw. 
 


Grotere kaart weergeven

Hoe de naamgevingen tot stand zijn gekomen is vooralsnog onbekend, maar aangezien we contact hebben met een naamgenote in de streek hopen we vroeg of laat ook hiervoor een verklaring te vinden.
 
 
“Laukens Weije” in Tilburg
 
In de webpagina “Nog een naamdrager in Tilburg?” verwezen we naar vermeldingen in de akten van de schepenbank van Tilburg en Goirle, te vinden in het regionaal archief van Tilburg.
 
Reeds vroeg in de 16de eeuw zijn er in die aktes veel verwijzingen naar de naam Laukens, en zoals we in vermelde pagina hebben aangegeven is het zeer goed mogelijk dat de naam ontstaan is onafhankelijk van de onze in Achel.
 
In die aktes worden stukken grond omschreven als “de erfenis van Jan Peter Laukens” (1531 en later) of “de erfenis van de kinderen van Willem Laukens” (1532).
 
In 1555 vinden we een omschrijving van een stuk grond met de benaming “Laukens weije”:
 
“1555, april 3 n.st. (voor pasen) - R 300/73v-74r
 
Claeas Andrieszoon van Gorcum legitime et hereditarie vendidit et supportavit (heeft wettelijk en erfelijk verkocht en overgegeven) aan Peter zoon van wijlen Jan Martens met afgaan en vertijen een huis, hof, schuur met de grond en toebehoren en erfenis daar aan liggende en daartoe behorende, gelegen in de parochie van Tilburg ad locum dictum (ter plaatse genaamd) aen die Velthoven met nog twee stukken land daar ook toe behorende, het ene genaamd Laukens Weije en het andere genaamd de Hoghe Acker, achter elkaar gelegen en aan de achterzijde zuidwaarts gelegen, altesamen hem toebehorende,”
 
 
Op www.historietilburg.nl, de website van de Stichting tot Behoud van Tilburgs Cultuurgoed vonden we dan weer dat de Veldhoven de naam was voor de oude herdgang[2] en wijk en later het plein dat nu Wilhelminapark heet.


[1] Philippe Chrétien Popp (Utrecht, 20 februari 1805 - Brugge, 3 maart 1879) was de oprichter van de liberale Belgische krant Journal de Bruges. Hij is vooral bekend als uitgever van kadasterplannen van Belgische steden en gemeenten.
 
[2] Een herdgang of heerdgang is een term die in Noord-Brabant wordt gebruikt om een buurtschap aan te duiden. Aanvankelijk werd het hiermee het deel van de dorpsgemeente bedoeld waarop het vee (herde: kudde) gezamenlijk werd geweid. Het begrip ontstond in de middeleeuwen om zo meer belangrijke woonkernen te onderscheiden en te benoemen. Een herdgang was een bestuurlijke eenheid (Bron: Wikipedia)